ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება არის ქრონიკული პათოლოგია, რომელსაც ახასიათებს სუნთქვის გაძნელება და ხშირად გამოწვეულია ფილტვების გამღიზიანებლების ხანგრძლივი ზემოქმედებით, როგორიცაა თამბაქო, დაბინძურებული გარემო და რესპირატორული ინფექციები. ამ ფაქტორებით გამოწვეული დაზიანება დროთა განმავლობაში იწვევს ფილტვის ქსოვილის განადგურებას. ფქოდი არის სიკვდილის ერთ-ერთი წამყვანი მიზეზი მსოფლიოში, 2019 წელს მან იმსხვერპლა 3.23 მილიონი ადამიანი. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, დადგენილია, რომ 2030 წლისთვის ფქოდი გახდება სიკვდილის მესამე წამყვანი მიზეზი მსოფლიოში.
ფქოდის გავლენა სცილდება პაციენტების ფიზიკურ შეზღუდვებს. მას ასევე შეუძლია გავლენა მოახდინოს მათ ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე, სოციალურ ურთიერთობებზე და ცხოვრების საერთო ხარისხზე. მიუხედავად იმისა, რომ ტრადიციული მკურნალობა ხელს უწყობს სიმპტომების მართვას სასუნთქიგზების გახსნით და ანთების შემცირებით, ისინი ვერ აგვარებენ დაავადების გამომწვევ მიზეზებს და ხელს არ უწყობენ ფილტვის დაზიანებული უჯრედების რეგენერაციას. ამ პროგრესირებადი დაავადების ეფექტური მკურნალობის პოვნა გადამწყვეტია.
ღეროვანი უჯრედებით თერაპია პოტენციურ შვებას გვთავაზობს დაზიანებული ფილტვის ქსოვილის აღდგენით და ფილტვის ფუნქციის გაუმჯობესებით. ღეროვანი უჯრედები - არადიფერენცირებული უჯრედებია, რომლებსაც აქვთ უნიკალური უნარი გადაიქცნენ სხეულის სხვადასხვა ტიპის სპეციალიზებულ უჯრედებად.
ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების შემთხვევაში ღეროვანი უჯრედები შეიძლება გამოყენებულ იქნას ფილტვებში დაზიანებული ალვეოლური და ბრონქული უჯრედების რეგენერაციისთვის. როდესაც ისინიშეჰყავთ ფილტვებში, მათ შეუძლიათ ხელი შეუწყონ ქსოვილების რეგენერაციას, ასევე ახდენენ დიფერენცირებას ფილტვის სპეციფიკურ უჯრედებად, უზრუნველყოფენ გამოყონ ფაქტორები, რომლებიც ამცირებენ ანთებას, ასტიმულირებენ ახალი სისხლძარღვების ზრდას და აძლიერებენ ფილტვების უჯრედების აქტივობას.
კვლევის ერთ-ერთი მეთოდი გულისხმობს ღეროვანი უჯრედების ინფუზიას, რომელთა მიღება შესაძლებელია უშუალოდ პაციენტის ძვლის ტვინიდან ან ცხიმოვანი ქსოვილიდან. დაზიანებულ ფილტვებში შეყვანის შემდეგ ღეროვან უჯრედებს შეუძლიათ გადაქცევა ფილტვის ქსოვილის ძირითადი უჯრედების ტიპებად, მათ შორის ალვეოლურ და ბრონქულ უჯრედებად.
კლინიკურმა კვლევებმა აჩვენეს წამახალისებელი შედეგები, პაციენტები განიცდიან გაუმჯობესებას ფილტვის ფუნქციის ტესტებში, როგორიცაა ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობა და ფილტვების დიფუზიის უნარი. ამ პაციენტებმა ასევე აღნიშნეს ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება დასუსტებული სიმპტომებით, როგორიცაა ქოშინი და ხველა.
კიდევ ერთი მიდგომა გულისხმობს პაციენტის კანის ან სისხლის უჯრედების გადაპროგრამებას iPSC-ებად, რომლებიც შემდეგ შეიძლება გადაიზარდოს სპეციფიკურ ფილტვის ქსოვილის უჯრედებად. ეს სტრატეგია თავიდან აიცილებს პოტენციურ პრობლემებს უკუგდებასთან დაკავშირებით, ვინაიდან გამოიყენება საკუთარი უჯრედები. მკვლევარები იმედოვნებენ, რომ ალვეოლური და ბრონქული უჯრედები წარმოიქმნება iPSC-ებიდან, რომლებიც შეიძლება შეყვანილი იქნას პაციენტის ფილტვებში, რათა მოხდეს ქსოვილის რეგენერაცია.
ერთ-ერთი გამოწვევა არის ზრდასრული ღეროვანი უჯრედების შეზღუდული ხელმისაწვდომობა, რომელთა აღება შესაძლებელია პაციენტისგან, განსაკუთრებით მძიმე გვიან სტადიაზე, როდესაც ფილტვების დაზიანება ფართოა. ეს ხაზს უსვამს ღეროვანი უჯრედების კულტურისა და ამპლიფიკაციის ტექნიკის ოპტიმიზაციის აუცილებლობას. თუმცა, ტექნოლოგიის განვითარებით, ბევრ კომპანიას შეუძლია უზრუნველყოს მზა ღეროვანი უჯრედები.
ეს უჯრედები შეიძლება მომზადდეს სხვადასხვა ქსოვილისგან და არ არის იმუნოგენური, ანუ ისინი არ იწვევენ იმუნურ რეაქციებს და შეიძლება უსაფრთხოდ გამოიყენონ პაციენტებში. პერსპექტიული პოტენციალის მიუხედავად, ფქოდის ღეროვანი უჯრედებით თერაპია მაინც აწყდება შეზღუდვებს, რაც მოითხოვს მუდმივ კვლევასა და განვითარებას.
ერთ-ერთი გამოწვევა არის ღეროვანი უჯრედების შეზღუდული ხელმისაწვდომობა, რომელთა აღება შესაძლებელია პაციენტისგან, განსაკუთრებით დაავადების მძიმე გვიან სტადიის შემთხვევებში, როცა ფილტვების დაზიანება ფართოა. ეს ხაზს უსვამს ღეროვანი უჯრედების კულტივირებისა და გამრავლების ტექნიკის ოპტიმიზაციის აუცილებლობას.
